14 czerwca 2023 roku o godzinie 16:00 – podczas posiedzenia sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży – odbędzie się pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, ustawy o instytutach badawczych, ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3302).
Powyższy projekt – poprzez nowelizację Karty Nauczyciela – wprowadza nowe regulacje dotyczące wcześniejszej emerytury dla nauczycieli.
ZNP będzie reprezentował wiceprezes ZG ZNP Krzysztof Baszczyński oraz przewodnicząca Komisji Ochrony Pracy ZG ZNP Urszula Woźniak. Przedstawiciele związku zgłoszą poprawki do projektu ustawy.
W maju br. w Sejmie złożony został poselski projekt ustawy dotyczący m. in. wcześniejszej emerytury dla nauczycieli (jako „poselski” nie będzie przedmiotem społecznych konsultacji).
Ministerstwo edukacji nie zdecydowało się – mimo obietnic ministra Przemysława Czarnka – na przywrócenie wcześniejszych emerytur z art. 88 Karty i rozszerzenie uprawnień na kolejne roczniki.
Najważniejsze proponowane przez posłów PiS (fragment opracowania prawnego ZNP, które zostało skierowane do okręgów ZNP 22 maja br.):
1) Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem nauczyciele, po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy, będą mogli przejść na emeryturę w wieku niższym niż określony w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli spełnią łącznie następujące warunki:
- rozpoczęli przed dniem 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1 ustawy – Karta Nauczyciela, w brzmieniu obowiązującym w dniu rozpoczęcia pracy na tym stanowisku,
- mają okres składkowy wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego w okresie faktycznego wykonywania pracy na tych stanowiskach, z wyjątkiem nauczyciela szkoły za granicą, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
- nie przysługuje im prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek na podstawie art. 88 ust. 2a KN,
- wysokość emerytury obliczonej nie jest niższa niż kwota najniższej emerytury.
2) Nauczyciele spełniający powyższe warunki będą mogli przejść na emeryturę również w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub wygaśnięcia stosunku pracy w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 KN.
3) Jeżeli nauczyciel przechodzący na tę emeryturę jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, środki zgromadzone w tym funduszu będą przekazywane w jednej transzy na jego subkonto.
4) Podstawę obliczenia emerytury będzie stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem:
- waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata tej emerytury,
- zwaloryzowanego kapitału początkowego,
- kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie.
5) Prawo do emerytury będzie ulegało zawieszeniu lub świadczenie to będzie ulegało zmniejszeniu na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
6) Prawo do emerytury będzie ulegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez osobę mającą ustalone prawo do tej emerytury, w przypadku podjęcia przez tę osobę pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego w przedszkolu, szkole, placówce, w łącznym wymiarze wyższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć lub bez zgody organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Przepis ten nie będzie miał jednak zastosowania do osób, które osiągnęły wiek emerytalny na zasadach ogólnych.
Ograniczenie zasad zatrudnienia nauczycieli posiadających prawo do nowej emerytury nauczycielskiej na zasadach szczególnych (art. 10 ust. 10a-10c KN, art. 1 pkt 4, 5 i 8–12, art. 2, art. 4, art. 15–17 projektu ustawy)
1) Do art. 10 KN zostaną dodane nowe ust. 10a–10c, w których zostaną uregulowane kwestie związane z zatrudnianiem nauczycieli korzystających z emerytury, o której mowa w art. 88a ust. 1 KN.
Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem, nauczyciela, który przeszedł na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1 KN, i prawo do tej emerytury nie uległo zawieszeniu, oraz nie osiągnął wieku emerytalnego – będzie można zatrudnić wyłącznie w przypadku:
- zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela,
- za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
2) Wymiar zatrudnienia w szkole takiego nauczyciela nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
3) W przypadku zatrudnienia w więcej niż jednej szkole łączny wymiar zatrudnienia nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
4) W celu weryfikacji, czy prawo nauczyciela do emerytury uległo zawieszeniu i wymiaru zatrudnienia w innych szkołach, nauczyciel, który przeszedł na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1 KN, oraz nie osiągnął wieku emerytalnego, przed nawiązaniem stosunku pracy będzie składał do dyrektora szkoły:
- oświadczenie o zawieszeniu albo niezawieszaniu prawa do tej emerytury,
- jeżeli prawo do tej emerytury nie uległo zawieszeniu – również oświadczenie o niezatrudnieniu w innej szkole lub innych szkołach, albo
- oświadczenie o zatrudnieniu w innej szkole lub innych szkołach i wymiarze zatrudnienia w tej szkole lub tych szkołach.
5) Umowy o pracę na czas określony zawierane zgodnie z art. 10 ust. 10a KN nie będą wliczane do okresu zatrudnienia, o którym mowa w art. 10 ust. 12 ustawy – Karta Nauczyciela, tj. okresu zatrudnienia, od którego jest uzależnione zatrudnienie na czas nieokreślony.
6) Przepisy art. 10 ust. 10a–10c KN będą stosowane odpowiednio do zatrudniania nauczycieli w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, którzy przeszli na emeryturę, o której mowa w art. 88a ust. 1 KN, i prawo do tej emerytury nie uległo zawieszeniu, oraz nie osiągnęli wieku emerytalnego.
7) Na emeryturę mogą przejść, począwszy od dnia:
- 1 września 2024 r. – nauczyciele urodzeni przed dniem 1 września 1966r.;
- 1 września 2025 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1966 r. a przed dniem 1 września 1969 r.;
- 1 września 2026 r. – nauczyciele urodzeni po dniu 31 sierpnia 1969 r.
Prawo do świadczeń kompensacyjnych dla nauczycieli publicznych i niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych (art. 17 projektu ustawy)
– w przepisie przejściowym określono, że do okresu 20 lat wykonywania pracy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, będącego jednym z warunków nabycia prawa do tego świadczenia, wlicza się również okresy wykonywania pracy w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych (zmiana ta wejdzie w życie z dniem 1 września 2024 r.)
25 maja br. Komisja Pedagogiczna i Komisja Ochrony Pracy ZNP zaproponowały pakiet poprawek do ministerialnego projektu dotyczącego emerytur stażowych dla nauczycieli. Pobierający emeryturę nauczyciele powinni mieć prawo podjęcia pracy w szkole, należy też rozszerzyć prawo do świadczenia kompensacyjnego na kolejne grupy nauczycieli.