W związku z napływającymi do Zarządu Głównego ZNP informacjami, w myśl których inspektorzy pracy dokonują kontroli szkół i placówek oświatowych dotyczących przebiegu sporów zbiorowych, niniejszym informujemy, iż Państwowa Inspekcja Pracy w żadnym zakresie nie jest uprawniona do:
- badania legalności sporu zbiorowego,
- badania, czy żądania przedstawione przez związki zawodowe mogą być przedmiotem sporu zbiorowego,
- badania, czy związek zawodowy jest uprawniony do wszczęcia sporu zbiorowego,
- badania, czy referendum strajkowe zostało przeprowadzone prawidłowo,
- badania, czy strajk został przeprowadzony zgodnie z prawem,
- ingerowania w przebieg sporu zbiorowego (wydawania wytycznych, zaleceń oraz instruowania pracodawcy lub związku zawodowego itp.).
W trakcie sporu zbiorowego Państwowa Inspekcja Pracy może jedynie przeprowadzić normalne czynności wynikające z uprawnień przewidzianych ustawą o PIP, które mogą polegać m. in. na nałożeniu kary pieniężnej na pracodawcę za nieprzestrzeganie prawa pracy – oczywiście nie w zakresie toczącego się sporu zbiorowego, gdyż wtedy inspektor PIP sprawowałby już w tym zakresie funkcje kontrolne, do których nie jest uprawniony (dr Janusz Żołyński w: Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Komentarz. WKP 2012. Lex).
Nie są jasne powody, dla których pracodawcy powinni niezwłocznie informować inspektorów pracy o wszczętych sporach zbiorowych. Nieuregulowane zostały również konsekwencje prawne niedopełnienia tego obowiązku (M. Światkowski w: Zbiorowe Prawo Pracy. Komentarz. red. prof. dr hab. Jerzy Wratny, red. dr Krzysztof Walczak 2009, Legalis).
W świetle powyższego, zdaniem Związku Nauczycielstwa Polskiego, nie może być wątpliwości, iż niezgłoszenie sporu zbiorowego przez dyrektora szkoły okręgowemu inspektorowi pracy nie skutkuje nielegalnością sporu zbiorowego. Apelujemy jednak o dopełnienie tego obowiązku przez tych nielicznych dyrektorów, którzy go jeszcze nie dopełnili. Z informacji posiadanych przez ZNP wynika bowiem, iż na dzień 29 marca 2019 r. okręgowi inspektorzy pracy otrzymali zgłoszenia sporów zbiorowych od niemalże 14 tys. szkół i placówek oświatowych oraz ich zespołów, a więc ponad 90% tych, w których wszczęto spory zbiorowe. Dla porównania w roku 2008, kiedy odbył się jeden z największych strajków w placówkach oświatowych po 1989 r. okręgowi inspektorzy pracy otrzymali zgłoszenia jedynie o 4610 sporach zbiorowych (zobacz tutaj).
