Uczniowie z doświadczeniem migracji

PROJEKT: NAUCZYCIELE NA RZECZ WYSOKIEJ JAKOŚCI EDUKACJI UCZENNIC I UCZNIÓW Z DOŚWIADCZENIEM MIGRACJI

W ostatnich latach w samej Syrii miejsca pracy opuściło 52 tysiące nauczycieli, a 2,4 miliona dzieci straciło dostęp do szkół. W obliczu konfliktów zbrojnych edukacja uchodźców traktowana jest często jako luksus. Tymczasem prawo do edukacji jest jednym z podstawowych praw człowieka, jest też dla ludzi zmuszonych do porzucenia własnych domów warunkiem niezbędnym do odbudowania ich nadziei i poczucia godności.

Instytucje oświatowe, szkolne społeczności, nauczyciele i ich związki zawodowe powinny odgrywać znaczącą rolę w niesieniu pomocy migrantom i uchodźcom oraz w podnoszeniu poziomu zrozumienia, czym jest poszanowanie godności ludzkiej i praw człowieka.

Celem projektu Międzynarodówki Edukacyjnej „Nauczyciele na rzecz wysokiej jakości edukacji uchodźców” jest przypomnienie tych faktów i opracowanie rekomendacji, jak zapewnić warunki uczenia się oraz adaptacji uchodźców w szkole, by zwiększyć ich szanse edukacyjne.

Do współpracy w projekcie zaproszony został Związek Nauczycielstwa Polskiego, a za jego pośrednictwem Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej. Obie organizacje uznały za najważniejsze opracowanie:

– rozwiązań dla poradni psychologiczno-pedagogicznych w zakresie diagnozy dzieci z doświadczeniem migracji;

– propozycji dla szkół dotyczących współpracy pomiędzy kadrą szkoły a osobami pełniącymi funkcję pomocy nauczyciela lub asystentów międzykulturowych.

Projekt był realizowany przy wsparciu samorządów Warszawy i Gdańska.

MATERIAŁY WYPRACOWANE DLA SZKÓŁ

W ramach projektu przeprowadzono analizę sytuacji uczennic i uczniów z doświadczeniem migracji w Polsce w celu opracowania materiałów i narzędzi ułatwiających pracę na rzecz ich integracji w lokalnych środowiskach szkolnych.

Grupa specjalistów zajmujących się tymi kwestiami przygotowała:

– procedurę Pięciu kroków, która ułatwia opracowanie szkolnej strategii włączenia uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji do społeczności szkolnej;

– zestawienie dokumentów i opracowań regulujących zakres zo­bowiązań oraz odpowiedzialności szkoły, nauczycieli i systemu oświaty wobec uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji.

W tym zbiorze szczególne miejsce zajmuje jedno z opracowań, przygotowane przez Fundację na rzecz Różnorodności Społecznej, checklista Równe traktowanie w szkole. Zawiera ono wykaz warunków, jakie po­winna spełnić szkoła, by zapewnić równe traktowanie uczennicom i uczniom z doświadczeniem migracji, wsparcie procesów integracji oraz przeciwdziałanie stereotypom, uprzedzeniom, dyskryminacji i wykluczeniu. Tym samym ma sprzyjać tworzeniu atmosfery bezpieczeństwa, szacunku i otwartości. Checklista jest swoistą mapą czy też przewodnikiem po najważniejszych obszarach związanych z równym traktowaniem w szkole. Może stanowić inspirację do podjęcia tej tematyki, a także służyć za narzędzie wspomagające w okresowej ewaluacji lub za punkt wyjścia pogłębionej refleksji na temat bezpieczeństwa, atmosfery i wzajemnych relacji pomiędzy wszystkimi osobami tworzącymi społeczność szkolną.

MATERIAŁY DEDYKOWANE W RAMACH POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ

Zespół psycholożek, działający w ramach projektu, przygotował informację na temat warunków korzystania z właściwych procedur diagnostycznych, uwzględniających ograniczenia i ryzyka stosowania narzędzi diagnostycznych wobec zróżnicowania kulturowego i językowego. Procedura ta uwzględnia również zasady pracy z tłumaczem i zakłada odpowiednie przygotowanie pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych do pracy z dzieckiem oraz rodziną z doświadczeniem migracji. Opisane aspekty były przedmiotem spotkania z pracownicami i pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznych w Warszawie.

Szczególną wartością pracy grupy psycholożek jest wypracowanie konkretnych narzędzi do zastosowania podczas pracy diagnostycz­nej w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, do których można zaliczyć:

– procedurę badania psychologicznego dzieci migrujących,

– pogłębiony wywiad edukacyjny,

– kwestionariusz wywiadu z rodzicem lub opiekunem,

– ankietę dla nauczycieli opiekujących się dzieckiem,

– formularz obserwacji dziecka w kontakcie niedyrektywnym.

Dodatkowo zespół przygotował wybór dokumentów dotyczących aspektów prawnych diagnozy i regulacji oświatowych odnoszących się do wsparcia systemowego dla dzieci z doświadczeniem migracji oraz materiał Diagnoza dzieci z doświadczeniem migracji jako szczególne zadanie poradni psychologiczno-pedagogicznej.

INSPIRACJE

Pracy nad projektem towarzyszyło wiele refleksji i odkryć. Od 2010 roku wprowadzono w Polsce zmiany prawne umożliwiające objęcie dzieci z doświadczeniem migracji większym wsparciem psychologiczno-pedagogicznym. Niestety opracowane przez instytucje oświatowe różnych szczebli rekomendacje i materiały nie są powszechnie znane, a co za tym idzie, stosowane.

Uczestniczki i uczestnicy projektu wskazali także materiały mogące stanowić inspirację dla nauczycielek i nauczycieli prowadzących zajęcia dotyczące zagadnienia migracji. Niektóre z nich zdecydowaliśmy się umieścić na naszej wirtualnej tablicy. Jest wśród nich tekst Polscy uchodźcy z czasów II wojny światowej a dzisiejsi emigranci. Czym różniła się sytuacja polskich uchodźców, którzy w czasie wojny trafili z Syberii do Iranu, od sytuacji dzisiejszych migrantów z Syrii, próbujących znaleźć swój nowy dom w Europie? Czy opieka, jaką uzyskały polskie dzieci w Indiach, Meksyku czy Nowej Zelandii, może stanowić wzór dla działań, jakie powinni­śmy podjąć dziś wobec dzieci doświadczonych migracją?

Wyjątkowo poruszającym materiałem jest reportaż opowiadający histo­rię rodziny, która trzy lata temu uciekła z przejętego przez Rosję Krymu i której członkowie: mama, tata oraz dwóch uczących się w polskich szkołach synów, nagle otrzymali nakaz opuszczenia Polski. Czy tak powinno być? Czy można przerzucać ludzi z miejsca na miejsce, tylko dlatego że nie uznajemy ich prawa do życia w naszym kraju? Te i zapewne wiele innych pytań warto postawić i spróbować na nie odpowiedzieć podczas lekcji wychowawczych, wiedzy o społeczeństwie czy historii.

Inspiracją, a w zasadzie gotowym rozwiązaniem może być też opraco­wanie Głos nowego pokolenia, będące programem zajęć edukacyjno-integracyjnych przeznaczonych dla młodzieży z doświadczeniem migracji.

PUBLIKACJE REKOMENDOWANE

Poniżej wskazujemy kilka ważnych książek i materiałów, które można znaleźć w Internecie i do których linki umieszczamy na naszym padlecie:

Dyskryminacja – tom wydany w ramach serii Czytanki o Edukacji, publikowanej przez ZNP, dotyczący szeroko pojętej dyskryminacji i opisujący między innymi historię Abdula, który jako uczeń polskiej szkoły staje przed wyzwaniem uczestnictwa w obchodach świąt, których ani nie zna, ani nie rozumie.

Od migracji do integracji – vademecum przygotowane przez Helsińską Fundację Praw Człowieka, sygnowane zdaniami: „Weź kurs na wielokulturowość, „Edukacja na temat praw człowieka i wielokulturowości kluczem do budowania otwartego społeczeństwa przyjmującego obywateli państw trzecich”.

Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów – bardzo dobrze opracowany, specjalistyczny dokument Ośrodka Rozwoju Edukacji, mogący być dobrym punktem odniesienia do przygotowywania nauczycieli i nauczycielek do pracy z uczniami z doświadczeniem migracji.

Edukacja antydyskryminacyjna – podręcznik trenerski dla osób prowadzących szkolenia z zakresu przygotowywania i rozwijania wiedzy oraz umiejętności specjalistów (w tym nauczycieli) zajmujących się osobami z doświadczeniem migracji.

Przeciwdziałanie mowie nienawiści – specjalne opracowanie, opisujące źródła i konsekwencje praktykowania mowy nienawiści także wobec osób z doświadczeniem migracji. Zawiera również rozdział zatytułowany Jak mówić, żeby nie obrażać – ważne!

Wracam do Polski – seria poradników przygotowanych przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, zawierających wiele istotnych informacji dla uczniów

ZNAJDŹ W INTERNECIE

Prace w ramach projektu zaowocowały odkryciem i zinwentaryzowaniem szeregu istotnych źródeł wiedzy wspomagającej pracę z osobami doświadczonymi migracją, np.:

My społeczeństwo – film przygotowany na zlecenie Związku Nauczycielstwa Polskiego, a dotyczący kwestii równości i różnorodności w Polsce;

– bogaty materiał z informacjami, dokumentami oraz gotowymi rozwiązaniami, jakie można znaleźć na stronie Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej;

– Zielona Linia – portal rządowy pomagający w kwestiach formalnych związanych z zatrudnieniem;

Szkoła integracji międzykulturowej – publikacja dla pedagogów i psychologów szkolnych, ale też dla nauczycieli, którzy kształcą klasy międzykulturowe;

– informacja o kształceniu cudzoziemców w polskim systemie oświaty, którą można znaleźć na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej;

– Info Migrator – specjalna internetowa platforma informacyjna dla migrantów, dostępna w wielu wersjach językowych, kompleksowo odpowiadająca na potrzeby przybywających do Polski obcokrajowców;

– Włącz się w Polskę – strona poświęcona działaniom na rzecz zwiększenia partycypacji cudzoziemców, by się lepiej czuli w Polsce i przyczyniali do tego, by nasz kraj zyskał jeszcze więcej na ich obecności.

A także strony naszych partnerów samorządowych:

– Info Migrator Warszawa – specjalnie opracowany portal zawierający mnogość informacji, ciekawostek i linków związanych z tematyką migracji, ale też z ofertą, jaką dla osób z doświadczeniem migracji przedstawia Warszawa;

– Gdański Model Integracji – szczegółowe omówienie założeń oraz zasad praktykowanych w mieście wobec osób z doświadczeniem migracji.

Wielki niemiecki przyrodnik i filozof Albrecht von Haller napisze w połowie XVIII wieku: Nic nie zdoła lepiej rozproszyć przesądów, jak znajomość wielu ludów o odmiennych obyczajach, prawach i poglądach – odmienność, która za cenę niewielkiego wysiłku uczy nas odrzucać to, czym ludzie się różnią, a za głos natury uważać to, w czym wszystkie ludy są zgodne: bo przecież pierwsze prawa natury są te same u wszystkich ludów. Nikogo nie obrażać, każdemu przyznać, co mu się należy.

Ryszard Kapuściński, Ten Inny, Kraków, 2006, str. 18

 

 

 

Podziel się na:



KATEGORIE

COVID-19Edukacja włączającaFilmyInterweniujemyOgólne informacjeProtestReformyStatus zawodowyStatus zawodowy,ZniżkiZNP w mediachдопомагаємо вчителям

NAJNOWSZE WPISY

13.12.2022

Edukacja jest najważniejsza – nasze rekomendacje
Czytaj więcej

28.03.2024

Wielkanoc 2024
Czytaj więcej

13.03.2024

Rozmowy z MRPiPS o sytuacji pracowników administracji i obsługi
Czytaj więcej

11.03.2024

ZNP: Zakaz zadawania prac domowych ingeruje w autonomię nauczyciela
Czytaj więcej

01.03.2024

Konferencja „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
Czytaj więcej

29.02.2024

DRAGON-24 − polskie ćwiczenie narodowe z udziałem sił zbrojnych innych państw
Czytaj więcej