8 października 2025 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli i prawników Związku Nauczycielstwa Polskiego z pracownikami merytorycznymi Ministerstwa Edukacji dotyczące nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela i niektórych innych ustaw. Rozmowa dotyczyła sposobu rozliczania godzin ponadwymiarowych po nowelizacji Karty.
Strona związkowa wskazała, że do 1992 r. w art. 35 ust. 4 ustawy Karta Nauczyciela była regulacja, która utrzymywała prawo nauczyciela do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych również w wypadku usprawiedliwionego nieodbycia zajęć. Przepis ten został z ustawy usunięty w lipcu 1992 r., w związku z czym ten obszar nie był uregulowany w ustawie i brak było delegacji ustawowej do uregulowania go w regulaminach wynagradzania.
Strona ministerialna potwierdziła ten fakt i wskazała, że w związku z takim stanem prawnym, niektóre organy prowadzące wypłacały nauczycielom wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe bez oparcia w przepisach prawa oświatowego. Nie zgodziła się z tym strona związkowa, która przedstawiła trzy interpretacje MEN i jedną odpowiedź na interpelację poselską z lat 2009 – 2013, w których ministerstwo wprost wskazywało, że nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, gdy niezrealizowanie tych godzin nastąpiło na skutek nieobycia się zajęć lekcyjnych nie z winy nauczyciela. Nie może więc być mowy o wypłacaniu wynagrodzenia z naruszeniem przepisów prawa.
Warto przypomnieć, że ZNP podczas prac grup roboczych w ostatnich miesiącach oraz w swojej opinii do projektu nowelizacji Karty z kwietnia 2025 r. postulował doprecyzowanie art. 35 ust. 3d poprzez utrzymanie prawa do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych również w wypadku usprawiedliwionego nieodbycia zajęć.
Podczas dzisiejszego spotkania zadawaliśmy szczegółowe pytania, w jakich przypadkach w świetle nowych przepisów art. 35 ust. 3c pkt 1) w brzmieniu: nauczyciel zamiast przydzielonych godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych zrealizował w tym samym dniu przydzielone zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów. Uzyskaliśmy odpowiedź, że nauczyciel zachowa prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jeżeli prowadził zajęcia opiekuńcze lub wychowawcze z uczniami: w dniu rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, DEN, w czasie rekolekcji, podczas wycieczki, zawodów sportowych czy imprez szkolnych. ale także wtedy gdy nadzorował np. przeprowadzenie egzaminu ósmoklasisty.
Ponadto zgodnie z przepisem art. 35 ust. 3 g w brzmieniu: w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 42 ust. 5b, który w danym okresie roku szkolnego realizuje godziny ponadwymiarowe ustalone zgodnie z art. 42 ust. 5ba, dla ustalenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy oraz w tygodniach w danym miesiącu, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą się w trakcie tygodnia, za podstawę ustalenia liczby godzin ponadwymiarowych przyjmuje się liczbę godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, którą nauczyciel realizuje w danym okresie roku szkolnego w ramach obowiązującego tego nauczyciela tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, pomniejszoną o 1/5 tego wymiaru lub 1/4, gdy dla nauczyciela ustalono czterodniowy tydzień pracy, za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy, dzień ustawowo wolny od pracy; dzień, w którym dla nauczyciela nie zaplanowano zajęć lub dzień w danym tygodniu, który przypada w innym miesiącu. Liczba godzin ponadwymiarowych, za które przysługuje wynagrodzenie w takim tygodniu, nie może być większa niż liczba godzin ponadwymiarowych przydzielonych nauczycielowi do realizacji w danym okresie roku szkolnego.
Tak więc, dla ustalenia liczby godzin ponadwymiarowych w tygodniach, kiedy występują dni, w których dla nauczyciela nie zaplanowano zajęć, pomniejsza się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć o 1/5 lub 1/4. Oznacza to, że np. za dni dyrektorskie, dni w przerwach świątecznych lub DEN, gdy nie zaplanowano zajęć, za każdy taki dzień pensum pomniejsza się o 1/5 lub 1/4.
Ministerstwo zamierza wydać komunikat dotyczący nowelizacji Karty Nauczyciela w zakresie godzin ponadwymiarowych w najbliższych dniach.
