W związku z odrzuceniem przez Sejm poprawki Senatu do ustawy Karta Nauczyciela złożonej przez ZNP, przedstawiamy opinię do projektów:
– rozporządzenia w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli,
– rozporządzenia w sprawie oceny pracy nauczycieli.
Przywołane projekty aktów prawnych ZNP opiniuje negatywnie.
OPINIA ZNP
Warszawa, 10 sierpnia 2022 r.
Pan Dariusz Piontkowski
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki
Związek Nauczycielstwa Polskiego przypomina, iż 13 czerwca 2019 roku Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja między innymi skracała ścieżkę awansu zawodowego, a także przywracała ocenę pracy nauczycieli sprzed września 2018 roku, wykreślając kryteria i wskaźniki oceny, które generowały nadmierną biurokrację, wprowadzając chaos i niepokój w środowisku nauczycielskim.
Nowelizacja była efektem ustaleń strony rządowej pod kierownictwem wicepremier Beaty Szydło ze związkami zawodowymi działającymi w oświacie. Ustalenia przyjęte w Radzie Dialogu Społecznego w dniu 3 kwietnia 2019 r. zostały zapisane w ustawie Karta Nauczyciela. Dlatego ZNP z dezaprobatą odebrał i negatywnie zaopiniował nowelizację Karty Nauczyciela przyjętą przez Sejm 23 czerwca 2022 r. w zakresie awansu zawodowego i oceny pracy nauczycieli. Przyjęta nowelizacja ustawy Karta Nauczyciela jest odwróceniem tych zapisów, które znowelizowano w 2019 r. Szczególnie bulwersuje treść uzasadnienia, które nie tylko stawia błędną diagnozę co do intencji konieczności zmian, ale również zafałszowuje prawdziwe skutki tych zmian.
Ustawa nie jest bowiem reformą awansu zawodowego, nie wnosi żadnych projakościowych wartości w tym zakresie, a ponadto przywraca kryteria oceny, które bez wątpienia zwiększą biurokrację w szkołach.
Stąd ZNP zwrócił się do Senatu RP o przyjęcie poprawek, w tym wykreślenia z delegacji ustawowej kryteriów dokonywania oceny pracy nauczycieli.
W związku z odrzuceniem przez Sejm poprawki Senatu złożonej przez ZNP – przedstawiamy negatywną opinię do projektów:
– rozporządzenia w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli,
– rozporządzenia w sprawie oceny pracy nauczycieli.
Analizując zapisy obydwu projektów rozporządzeń odnosi się wrażenie, iż brak w nich jednolitej strategii odnośnie tworzenia spójnego i komplementarnego statusu zawodowego. Według opinii nauczycieli zaprojektowane rozwiązania, to źródło obaw wynikających z poczucia permanentnej oceny opartej na kryteriach oraz zwiększonych nieuzasadnionych prawem wymaganiach na stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego.
Związek uważa, że przedstawiony system awansu zawodowego, jak i oceny pracy nauczycieli, nie przyczyni się do poprawy jakości kształcenia oraz podwyższenia jakości statusu zawodowego nauczycieli, lecz będzie przede wszystkim czynnikiem stresogennym prowadzącym do obniżenia poziomu realizacji przez nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.
Awans zawodowy nauczycieli
Zdaniem ZNP proponowany system awansu zawodowego nie spełnia wymogu zmiany projakościowej. Dotyczy to przede wszystkim możliwości zatrudnienia nauczycieli tzw. początkujących – bez stopnia awansu zawodowego, tylko na 2 lata, a w przypadku braku uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego po 6 latach proponuje się rozwiązanie stosunku pracy. Taka propozycja awansu zawodowego doprowadzi do ogromnej fluktuacji kadr w oświacie.
W ocenie nauczycieli, założenia zmian w awansie zawodowym, które przyświecały ustawodawcy – czyli odbiurokratyzowanie awansu oraz podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, są sprzeczne z zaproponowanymi zmianami, czego przykładem jest § 6 ust.1 pkt. 4 projektu rozporządzenia. Przedstawione propozycje zmian zdaniem nauczycieli wprowadzają kolejny chaos i zmuszają do kolejnego generowania nadmiernej dokumentacji.
Zdaniem związku należy ponownie przeanalizować wymagania zawarte w § 8 projektu rozporządzenia dotyczące realizacji zadań na stopień nauczyciela dyplomowanego. Są one zbyt wygórowane i trudne do zrealizowania przez nauczycieli. Przykładem jest chociażby wybór realizacji jednego z zadań ujętych w pkt. 4 ust.1 § 8 – nie każdy nauczyciel posiada predyspozycje do wykonywania funkcji mentora lub opracowania podręcznika, prowadzenia cyklicznych zajęć szkoleniowych dla nauczycieli czy prowadzenia i analizowania badań naukowych z zakresu oświaty.
Zaproponowana w projekcie rozporządzenia ścieżka awansu zawodowego
w opinii związku zniechęci młodych ludzi do podejmowania pracy w zawodzie nauczyciela, co jeszcze pogłębi kryzys kadrowy w oświacie.
Ocena pracy nauczycieli
Jest to akt prawny, który według opinii nauczycieli demotywująco wpłynie na warunki pracy w szkole. Uregulowania w nim zawarte nie zachęcają nauczycieli do doskonalenia ich pracy, lecz mogą być narzędziem opresji wobec nich, zaburzającym konieczną w szkole atmosferę zaufania i współpracy.
Nie do przyjęcia przez środowisko nauczycielskie są zaproponowane w rozporządzeniu szczegółowe kryteria dokonywania oceny pracy. Kryteria te wykraczają poza zakres ustawowy wynikający z art. 6 i 42 ust.2 ustawy Karta Nauczyciela i art. 5 ustawy Prawo oświatowe. Kryteria oceny pracy budzą wiele wątpliwości, gdyż są nadmiernie rozbudowane i niewymierne. Zastrzeżenia wśród nauczycieli budzi permanentna ocena ich pracy oparta o kryteria. Związek podkreśla, że zaproponowana w projekcie rozporządzenia ocena pracy nauczyciela oparta na kryteriach wręcz obniży jakość i efektywność pracy szkół i placówek oraz nie wpłynie pozytywnie na motywację nauczycieli do doskonalenia swej pracy. Kryteria związane z oceną pracy nauczycieli staną się narzędziem nieobiektywnych działań dyrektora podejmowanych wobec nauczycieli. Tak zaproponowana ocena stanie się kolejnym biurokratycznym wymogiem.
Związek ze względu na tak liczne zastrzeżenia nauczycieli do zakresu uregulowań dotyczących oceny ich pracy proponuje wykreślenie z projektu rozporządzenia następujących zapisów, co do których środowisko nauczycieli ma najwięcej wątpliwości:
- W § 3 ust.1 pkt. 5 w całości, gdyż zdaniem nauczycieli, wynika on samoczynnie z wykonywanej codziennej ich pracy. Tak proponowanym zapisem ustawodawca wyraża brak szacunku do pracy nauczyciela, jak i zaufania do podejmowanych przez niego działań.
- § 11 ust.2 w całości, gdyż według nauczycieli brak jest argumentu wprowadzenia punktacji dla określenia poziomu spełnienia kryteriów oraz ustalenia procentowej liczby punktów niezbędnych dla uzyskania danej oceny pracy.
Nie została przedstawiona metodologia, na podstawie której ustawodawca oparł propozycję punktacji (0-30, 0-5) i procentów (90%, 75%, 55%, poniżej 55%). Według opiniujących nauczycieli nie da się zbudować uniwersalnego systemu oceniania we wszystkich jednostkach systemu oświaty – nie jest możliwe wprowadzenie standaryzacji oceny pracy nauczyciela, gdyż praca nauczyciela jest nieporównywalna. Należy pamiętać, że wpływ na ocenę mają również różne uwarunkowania, takie jak rodzaj szkoły, placówki (np. nie można porównać nauczyciela pracującego w szkole z nauczycielem pracującym w przedszkolu, jak i nauczyciela pracującego w szkole ogólnodostępnej z nauczycielem pracującym w szkole specjalnej czy nauczycielem pracującym w poradni psychologiczno-pedagogicznej z nauczycielem pracującym w bibliotece) z powodów chociażby różnej specyfiki ich pracy.
W opinii nauczycieli wprowadzenie sytemu opartego na punktach i procentach spowoduje tworzenie przez dyrektorów wewnętrznych uregulowań (np. regulaminów oceniania), mimo braku delegacji ustawowej w tym zakresie.
Związek Nauczycielstwa Polskiego, jak na wstępie, negatywnie opiniuje
ww, projekty rozporządzeń.
Z poważaniem
Wiceprezes ZG ZNP
Krzysztof Baszczyński
